ΕΜΠΟΛΕΜΗ ΖΩΝΗ
Τίτλος: «Ο συνεργάτης της αλήθειας»
Περίληψη: Τι γνώριζε όλα αυτά τα χρόνια η Αγία ‘Εδρα για τις υποθέσεις παιδοφιλίας στις οποίες εμπλέκονται καθολικοί ιερείς; Σε τι βαθμό γνώριζε το πρόβλημα ο ίδιος ο Πάπας Βενέδικτος, ο οποίος υπηρέτησε επί 20 χρόνια στα ανώτατα κλιμάκια του Βατικανού;
Δύο εβδομάδες μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ «Το Τέλος της Σιωπής», που προκάλεσε αίσθηση με τις μαρτυρίες θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης στην Ιρλανδία, η «Εμπόλεμη Ζώνη» επιστρέφει μ’ ένα νέο ντοκιμαντέρ για τον Πάπα Βενέδικτο τον 16ο με τίτλο: «Ο Συνεργάτης της Αλήθειας».
Στο νέο ντοκιμαντέρ της βραβευμένης σειράς του MEGA ο Σωτήρης Δανέζης και η ομάδα του καταγράφουν την πορεία του Γιόζεφ Ράτσινγκερ από ένα μικρό χωριό της Βαυαρίας, ως τις έδρες Θεολογίας κορυφαίων Γερμανικών πανεπιστημίων και την κεφαλή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Παρουσιάζουν τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του καθηγητή Ράτσινγκερ, την έρευνα Αμερικανών και Γερμανών δημοσιογράφων για το πέρασμά του από την Αρχιεπισκοπή του Μονάχου, τα ερωτήματα που προκύπτουν για τα χρόνια που υπηρέτησε ως Επιμελητής στη Σύνοδο για το Δόγμα της Πίστης (πρώην Ιερά Εξέταση), αλλά και τον τρόπο που αντιμετώπισε ως Πάπας την μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Με το ντοκιμαντέρ «Ο Συνεργάτης της Αλήθειας», ολοκληρώνεται η πολύμηνη έρευνα των δημιουργών της σειράς, αλλά και μια μοναδική ελληνική παραγωγή, με πληθώρα συνεντεύξεων και γυρισμάτων σε Ιρλανδία, Γερμανία και το Βατικανό.
Λίγα λόγια για το ντοκιμαντέρ
Στις αρχές του 2010, όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με τις καταγγελίες σεξουαλικών κακοποιήσεων από μέλη του καθολικού κλήρου, ορισμένοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του Βατικανού άρχισαν να κατηγορούν τα διεθνή ΜΜΕ και άλλους σκοτεινούς κύκλους για κουτσομπολιά και συνομωσίες που έχουν ως στόχο να πλήξουν το κύρος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Τον Μάρτιο του 2010, ανάμεσα στις πολλές υποθέσεις που ήρθαν στο φως, ξεχώρισε μία που δημοσιεύτηκε στους New York Times και το περιοδικό Spiegel και ενέπλεκε έμμεσα τον ίδιο τον Ποντίφικα. Ο Βίλφρεντ Φέσσελμαν, θύμα κακοποίησης, όπως υποστηρίζει, από τον ιερέα Πίτερ Χούλερμαν περιγράφει με λεπτομέρειες τα όσα του συνέβησαν το 1979 στο σπίτι του ιερέα, στο ‘Εσεν. «Μπήκε στην κουζίνα και μας έδωσε κάτι αλκοολούχο να πιούμε. Εγώ ήμουν τότε 11 ετών και δεν ήξερα από αυτά. Και ξαφνικά ο τόνος της φωνής του είχε αλλάξει, έδινε διαταγές, πιείτε το αυτό, είναι νόστιμο, πρέπει να το πιεις».
Σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας Γερμανών και Αμερικανών δημοσιογράφων ο ιερέας Πίτερ Χούλερμαν μετατέθηκε πολλές φορές από ενορία σε ενορία, μετά από καταγγελίες γονέων κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80. Συνέχισε όμως να εκτελεί τα ιερατικά του καθήκοντα μέχρι να τον παύσει η ίδια η Εκκλησία τον περασμένο Μάρτιο. Γνώριζε ο τότε Αρχιεπίσκοπος Ράτσινγκερ και σημερινός Πάπας το ιστορικό του ιερέα όταν υπέγραφε μια από τις μεταθέσεις του, το 1980;
«Τουλάχιστον επίσημα αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ο Ράτσιγκερ ήταν άμεμπτος στις αποφάσεις του όταν ήταν εφημέριος στην Επισκοπή. Προκειμένου να μην κάνει λάθος στην κρίση του για κάποιον κληρικό που θεωρούνταν ότι υπήρχε πιθανότητα να κακοποιεί σεξουαλικά παιδιά», λέει ο δημοσιογράφος, διαπιστευμένος στο Βατικανό, Γιάκομπο Σκαραμούτζι.
«Πρέπει να γνώριζε αυτό το περιστατικό. Η επισκοπή του ‘Εσεν λέει ότι πρέπει να ήξερε, διότι υπήρχαν έξι περιστατικά κακοποίησης. Δύο στο Μπότροπ, τέσσερα στο ‘Εσεν», επιμένει ο Πίτερ Φέσσελμαν και προχωρά ένα βήμα πιο πέρα αποκαλύπτοντας ότι συζητά ήδη με έναν γνωστό Αμερικανό δικηγόρο για να μηνύσει το Βατικανό και τον ίδιο τον Πάπα.
Το ντοκιμαντέρ μας μεταφέρει στη συνέχεια στο μικρό χωριό της Βαυαρίας όπου το 1927 γεννήθηκε ο Γιόζεφ Ράτσινγκερ και σήμερα οι κάτοικοι πίνουν μπύρα με το όνομα και τη φωτογραφία του. Καταγράφει την ακαδημαϊκή πορεία του, τη δεκαετία του ’60, όταν γίνεται ο νεαρότερος καθηγητής Θεολογίας στη Γερμανία. Οι μαθητές και συνάδελφοί του μιλούν για έναν προοδευτικό άνθρωπο που το 1968 επηρεάζεται βαθιά από τα γεγονότα της εποχής.
«Νομίζω άλλαξε το ’68, και πολλά στοιχεία του παρελθόντος του επέστρεψαν, το προηγούμενο συντηρητικό μυαλό του «ξαναγεννήθηκε» και γινόταν ολοένα και πιο συντηρητικός όσο ανέβαινε στην Εκκλησιαστική Ιεραρχία», υποστηρίζει ο Χανς Κουνγκ, ένας από τους πιο σημαντικούς καθηγητές δογματικής θεολογίας σήμερα.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ο Καρδινάλιος Ράτσινγκερ αναλαμβάνει επικεφαλής της Συνόδου για το Δόγμα της Πίστης, ενός ιστορικού γραφείου που στο μεσαίωνα ονομάστηκε «Ιερά Εξέταση». Από αυτό το πόστο έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης από ιερείς στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Πάολο Φλόρες Νταρκές, καθηγητής Ηθικής Φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Σαπιέντζα, απαντά με κατηγορηματικό τρόπο στο ερώτημα ποιοι και τι γνώριζαν, εκείνη την περίοδο, στο Βατικανό. «Οι Πάπες και οι καρδινάλιοι της Ιερής ‘Εδρας, δηλαδή ο Βοϊτίλα και ο Ράτσιγκερ, ήταν σίγουρα τα δύο μοναδικά άτομα που μπορούσαν να γνωρίζουν τα πάντα. Αν στη συνέχεια προτίμησαν να μη βλέπουν ήταν αποκλειστική τους επιλογή και ευθύνη. Αλλά πρακτικά σε αυτούς έφταναν όλες οι πληροφορίες».
Από τότε που ξέσπασε η κρίση, η Αγία ‘Εδρα αρνείται οποιαδήποτε προσπάθεια συγκάλυψης και δικαιολογεί τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε αυτού του είδους υποθέσεις, στο εσωτερικό της εκκλησίας. «’Οταν εσείς στην οικογένειά σας έχετε ένα σοβαρό ηθικό πρόβλημα αυτού του τύπου, τότε αυθόρμητα δεν θα πάτε να το διαδώσετε στους δρόμους ή να το δημοσιοποιήσετε στις εφημερίδες ή να το πείτε στην τηλεόραση. Θα προσπαθήσετε να το λύσετε αν είναι δυνατόν στον ιδιωτικό χώρο της οικογένειάς σας. Από αυτήν την άποψη, δεν είναι αμφίβολο ότι και μέσα στην Εκκλησία υπήρξε ή μπορεί να υπήρχε μία τάση προς την διακριτικότητα ως προς τα ηθικά προβλήματα που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα», λέει χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος Τύπου του Βατικανού, πατέρας Φεντερίκο Λομπάρντι.
Ο δημοσιογράφος της εφημερίδας Il Giornale στο Βατικανό Αντρέα Τορνιέλι πιστεύει ότι ο Καρδινάλιος Ράτσινγκερ υπήρξε ο τελευταίος που θα συγκάλυπτε τέτοιου είδους καταγγελίες. «Το παράδοξο εδώ είναι πως όλοι γνωρίζουν ότι ο Ράτσινγκερ ήταν πάντα, ακόμη και πριν γίνει Πάπας, κάποιος που προσπαθούσε να πολεμήσει με πολύ δυνατό τρόπο το φαινόμενο. Και για αυτό θα έλεγα πως αυτή η κατηγορία είναι η πιο ασυνεπής από όλες. Θέτει λάθος εχθρό».
«Ο καρδινάλιος Ράτσινγκερ έβλεπε να πολλαπλασιάζονται ανησυχητικά τέτοια κρούσματα κι έκανε τα πάντα για να συγκεντρώσει όλες τις αποφάσεις και να πάρει όλα τα μέτρα έτσι ώστε να καταπολεμήσει αυτή την πληγή», υποστηρίζει ο διευθυντής της εφημερίδας του Βατικανού Τζιοβάνι Μαρία Βιαν.
‘Οσοι συμπορεύτηκαν με τον Πάπα Βενέδικτο και αυτοί που σήμερα καταγράφουν τα έργα και τις ημέρες του περιγράφουν έναν άμεμπτο ακαδημαϊκό κι έναν άνθρωπο της Εκκλησίας που δε θα επέτρεπε οτιδήποτε θεωρούσε αντίθετο στη χριστιανική ηθική.
«Εγώ νομίζω ότι για πολλούς καρδιναλίους και για πολλούς εδώ στο Βατικανό ισχύει πως η φήμη της Εκκλησίας είναι υπέρ άνω όλων. Το κύρος της Εκκλησίας είναι πιο σημαντικό από τα γεγονότα. Ακόμα και όταν πρόκειται για κακοποιήσεις. Θα μπορούσα να πω και ονόματα ανθρώπων που θεωρούν τη φήμη της Εκκλησίας πιο σημαντική και από τα θύματα. Ο Πάπας δε μου έδωσε ποτέ αυτήν την εντύπωση ακόμα και όταν ήταν καρδινάλιος. Αλλά δεν είναι ο μοναδικός στο Βατικανό που παίρνει αποφάσεις και σίγουρα υπάρχουν αυτοί που τα κρύβουν κάτω από το χαλί», λέει ξεκάθαρα ο γερμανός βιογράφος του Ποντίφικα Βίκτορ Βον Κέμπις.
Μια εμπιστευτική επιστολή του 2001 όμως, προς όλους τους καθολικούς επισκόπους, γραμμένη στα λατινικά, την οποία υπογράφει ο Καρδινάλιος Ράτσινγκερ και σημερινός Πάπας ρίχνει περισσότερο λάδι στη φωτιά της αντιπαράθεσης μεταξύ των επικριτών του Ποντίφικα και των υποστηρικτών του Βατικανού…
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Δημήτρης Γεράρδης
ΣΕΝΑΡΙΟ – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ: Σωτήρης Δανέζης
ΕΡΕΥΝΑ – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ: Ιωάννα Λουλούδη, Βασίλης Σαμούρκας
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ / ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Ιωάννα Λουλούδη
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: ‘Αρης Βιτάλης, Δημοσθένης Ιωάννου
ΜΟΝΤΑΖ / ΜΙΞΑΖ: Κώστας Χριστακόπουλος, Παύλος Κοντογιώργης
ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΟΥΣΙΚΗ: Γιώργος Μαγουλάς
ΓΡΑΦΙΚΑ: Αλέξανδρος Παπαϊωάννου
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Λίτσα Δελή
