ΕΜΠΟΛΕΜΗ ΖΩΝΗ
Τίτλος: «Το Τέλος της Σιωπής»
Περίληψη: Ποιες ήταν οι πραγματικές διαστάσεις του σκανδάλου με τα περιστατικά
σεξουαλικής κακοποίησης στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας στην
Ιρλανδία; Υπήρξε σχέδιο συγκάλυψης, όπως υποστηρίζουν κάποια από τα
θύματα; Δεκαετίες μετά τις πρώτες καταγγελίες, ένας κύκλος σιωπής
σπάει.
Το νέο ντοκιμαντέρ της «Εμπόλεμης Ζώνης» του Σωτήρη Δανέζη, «Το Τέλος της Σιωπής», που μεταδίδεται στο MEGA, μας μεταφέρει στην Ιρλανδία, εκεί όπου το 1917 καταγράφεται η πρώτη καταγγελία κακοποίησης στους κόλπους της Εκκλησίας. Σήμερα, τα θύματα των χριστιανικών Ταγμάτων και των καθολικών ιερέων περιγράφουν τον εφιάλτη που έζησαν ως παιδιά, αλλά και την πολυετή προσπάθειά τους για να δικαιωθούν σε ένα κράτος που συμπορεύτηκε από την ίδρυσή του με τον Καθολικισμό. H διεθνούς φήμης Iρλανδή τραγουδοποιός Sinead O’ Connor -η οποία έσκισε τη φωτογραφία του Πάπα Ιωάννη Παύλου σε ζωντανό πρόγραμμα της αμερικανικής τηλεόρασης το 1992- και θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, μιλούν για τη μεγαλύτερη κρίση που αντιμετώπισε τα τελευταία χρόνια η Καθολική Εκκλησία.
Λίγα λόγια για το ντοκιμαντέρ
«Είναι μεγάλη ασέβεια να λες ότι εκπροσωπείς το Θεό όταν πραγματικά
εκπροσωπείς τον Διάβολο. Δεν υπάρχει τίποτα θεϊκό σε όσα συμβαίνουν
στο Βατικανό…είναι μια φωλιά διαβόλων γεμάτη εγκληματίες, θα έπρεπε
να το κάψουν ολοσχερώς>>. Η Ιρλανδή τραγουδοποιός Sinead O’ Connor
μιλά με οργή για το Βατικανό και τους εκπροσώπους του. Πριν από
σχεδόν 20 χρόνια είχε συγκλονίσει την παγκόσμια κοινή γνώμη σκίζοντας,
μπροστά στο φακό του αμερικανικού δικτύου NBC και σε ζωντανή μετάδοση,
τη φωτογραφία του Πάπα Ιωάννη Παύλου ΙΙ. Η διεθνούς φήμης
καλλιτέχνιδα ήταν από τους πρώτους που ύψωσαν τη φωνή τους ενάντια
στην Καθολική Εκκλησία και στον τρόπο που συγκάλυπτε, επί δεκαετίες, τα σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης στην Ιρλανδία.
«Για όλες αυτές τις δεκαετίες κανείς δεν τολμούσε πραγματικά να
ακουμπήσει την Καθολική Εκκλησία. ‘Ηταν η μεγαλύτερη δύναμη στη χώρα. Η
πιο κοντινή κατάσταση με την οποία μπορεί να συγκριθεί, χωρίς να είμαι
υπερβολική, είναι οι Ταλιμπάν», λέει η Μαίρη Ράφτερι, δημιουργός δύο
ντοκιμαντέρ που έσπασαν τον κύκλο της σιωπής στην Ιρλανδία. Το 2002,
η Ράφτερι αποκάλυψε τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης στην
Αρχιεπισκοπή του Δουβλίνου. Τρία χρόνια νωρίτερα, το 1999, έφερε στο
φως τις κτηνωδίες των εκκλησιαστικών Ταγμάτων της Καθολικής Εκκλησίας,
σε αναμορφωτήρια, ορφανοτροφεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα απ’ όπου
πέρασαν περισσότερα από 150.000 παιδιά.
‘Ενα απ’ αυτά τα παιδιά ήταν και ο 58χρονος σήμερα Τζον Κέλλυ.
«Κήρυτταν το Θεό και μας έβαζαν να πάμε στη Λειτουργία κάθε πρωί αλλά
δεν φέρονταν σύμφωνα με τον Θεό. Για την ακρίβεια, εκεί πήραν τον Θεό
από μέσα μου. ‘Εχασα το Θεό μου στο Ντένγκεν». Ο Κέλλυ επιστρέφει στο
αναμορφωτήριο του Τάγματος των «Αφιερωμένων στην άσπιλη Μαρία», 100
χιλιόμετρα από το Δουβλίνο. Περπατά στους χώρους του ιδρύματος και
ξαναζεί τις δραματικές σκηνές που, όπως λέει, τον έκαναν να χάσει την
ανθρώπινη υπόσταση του. ‘Ηταν μόλις 12 ετών. «’Οταν αυτός ο άνδρας με
έβλεπε βρώμικο και βρεγμένο, έβρισκε δικαιολογία για να με πάει στο
ντουζ. Κι εκεί κάτι άλλο συνέβαινε, κάτι πολύ άσχημο, πολύ κακό… Κι
όταν αιμορραγούσα κι έτρεχε αίμα από πάνω μου κι έκλαιγα, αυτός ο
άνδρας μου έλεγε "ο Χριστός πέθανε για σένα ζώο, ο Χριστός θυσιάστηκε
για σένα και εσύ κάθεσαι εκεί και κλαις;". Με κακοποιούσε σεξουαλικά
και Χριστέ μου! Είχε το θράσος να μιλά με λόγια του Χριστού, κι ότι ‘ο
Χριστός πόνεσε για μένα’, μετά τον πόνο που μου προκάλεσε αυτός!».
Την τελευταία δεκαετία συστήθηκαν από το ιρλανδικό κράτος δύο
επιτροπές οι οποίες αποκάλυψαν χιλιάδες περιστατικά σεξουαλικών
κακοποιήσεων αλλά και σκανδαλώδεις προσπάθειες από την θρησκευτική
ηγεσία της χώρας για τη διαφύλαξη και την προστασία του ονόματος της
Εκκλησίας και των ιερέων της.
Η Μαίρη Κόλλινς, κακοποιήθηκε από έναν εφημέριο σε ηλικία 12 ετών.
Την περίοδο εκείνη νοσηλευόταν σε χριστιανικό νοσοκομείο. Κράτησε τη
σιωπή και τη ντροπή της επί 35 χρόνια. ‘Οταν αποφάσισε να εξομολογηθεί
τον εφιάλτη της, δέχθηκε ένα ακόμη σοκ: <<Πήγα να μιλήσω σε έναν ιερέα
στην ενορία μου και δε δεχόταν να καταγράψει το όνομα αυτού που με
κακοποίησε, δε δεχόταν να πάρει το όνομα του εφημέριου. Μου είπε ότι
πιθανότατα ήταν δικό μου το λάθος, να γυρίσω σπίτι μου κι ότι εκείνος
με είχε συγχωρέσει».
Για χρόνια, ο ‘Αντριου Μάντεν κατηγορούσε τον εαυτό του γιατί επέτρεπε
στον πατέρα Πέιν να τον κακοποιεί. Στράφηκε στο αλκοόλ την ώρα που η
Αρχιεπισκοπή του Δουβλίνου μετέθετε τον ιερέα από τη μία ενορία στην
άλλη για να τον προστατέψει. Ο Μάντεν θα γινόταν ο πρώτος Ιρλανδός που
θα μιλούσε ανοιχτά και δημόσια για σεξουαλική κακοποίηση από καθολικό
ιερέα.
«Αν η εκκλησία δεν τον είχε καλύψει μέχρι το 1981, δε θα μπορούσε να
κακοποιήσει σεξουαλικά περισσότερα παιδιά. Τουλάχιστον 7 παιδιά
κακοποιήθηκαν σεξουαλικά από τον ‘Αιβαν Πέιν μετά την μετακίνηση του σε
άλλη ενορία. Αυτό είναι ένα τυπικό δείγμα του τι προκάλεσε η εκκλησία
μετακινώντας παιδόφιλους κληρικούς από το ένα μέρος στο άλλο.
Κακοποιούσαν σεξουαλικά ακόμα περισσότερα παιδιά.
Στο ντοκιμαντέρ «Το Τέλος της Σιώπης» οι μαρτυρίες των θυμάτων και τα
στοιχεία από τις επίσημες επιτροπές Ράιαν και Μέρφι είναι
ανατριχιαστικά. ‘Ολες οι βαθμίδες της ιεραρχίας, στην τοπική αρχιεπισκοπή, φαίνεται ότι γνώριζαν εδώ και δεκαετίες για αυτό το πρωτοφανές έγκλημα αλλά επέμεναν να αρνούνται τόσο τις καταγγελίες όσο και την όποια συνεργασία με τις αστυνομικές αρχές. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’90 κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να αντιπαρατεθεί με την Εκκλησία, ούτε καν το ίδιο το ιρλανδικό κράτος.
«Η Αναφορά Ράιαν έδειξε ότι άνθρωποι που είχαν αφιερώσει τη ζωή τους
στο Θεό, από τη μία είχαν κακοποιήσει παιδιά πολύ σοβαρά σε σωματικό
και σεξουαλικό επίπεδο καταστρέφοντάς τα για μία ζωή. Από την άλλη,
άνθρωποι που γνώριζαν τι συνέβαινε δεν έκαναν τίποτα για να το
σταματήσουν και μερικές φορές ενθάρρυναν τη δραστηριότητα αυτή>>,
παραδέχεται ο Ιρλανδός καθολικός ιερέας Μπράιαν Ντ’ ‘Αρσι και προχωρά
ένα βήμα πιο πέρα. <<Ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δεν μπορεί να
βγει ο Πάπας και να πει δέχομαι την ειλικρίνεια και την αλήθεια των
αναφορών Ράιαν και Μέρφι και δέχομαι την αλήθεια την αναφοράς του
Δουβλίνου. Αυτό δεν έχει συμβεί ακόμα, οπότε εξακολουθούμε να είμαστε
σε αυτό το σημείο της άρνησης».
Ο πατέρας Ντ’ ‘Αρσι είναι ένας από τους ανθρώπους της Εκκλησίας που
τολμά να μιλήσει για όσα πολλοί άλλοι εξακολουθούν να σιωπούν. Είναι
και ο ίδιος θύμα: «Ως μικρό παιδί κακοποιήθηκα από έναν Αδελφό ενός
χριστιανικού τάγματος και αργότερα στη ζωή μου κακοποιήθηκα από έναν
ιερέα…».
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Δημήτρης Γεράρδης
ΣΕΝΑΡΙΟ – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ: Σωτήρης Δανέζης
ΕΡΕΥΝΑ – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ: Ιωάννα Λουλούδη, Βασίλης Σαμούρκας
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ / ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Ιωάννα Λουλούδη
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: Δημοσθένης Ιωάννου, ‘Αρης Βιτάλης
ΜΟΝΤΑΖ / ΜΙΞΑΖ: Κώστας Χριστακόπουλος, Παύλος Κοντογιώργης
ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΟΥΣΙΚΗ: Γιώργος Μαγουλάς
ΓΡΑΦΙΚΑ: Αλέξανδρος Παπαϊωάννου
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Λίτσα Δελή
