Eκτάκτως το Σάββατο με «ΤΟ ΒΗΜΑ», Ελληνική Εποποιία 1940-1941 - Του μεγάλου λογοτέχνη και βραβευμένου Ακαδημαϊκού Αγγελου Τερζάκη.
Ελληνική Εποποιία 1940-1941
Του μεγάλου λογοτέχνη και βραβευμένου Ακαδημαϊκού Αγγελου Τερζάκη.
Μια ρεαλιστική μαρτυρία των γεγονότων του ελληνοϊταλικού πολέμου όπως τα έζησε ο ίδιος ο συγγραφέας.
Ιστορικές αλήθειες και προσωπικές εμπειρίες ξεδιπλώνονται αριστοτεχνικά.
Το Επος του ’40 σε μία ιστορική, συλλεκτική έκδοση.
«Το βιβλίο αυτό εδώ προβάλλει αξιώσεις στην αυστηρότερη ιστορική αλήθεια, όχι όμως και στην ιστορική πληρότητα. Δεν είναι σύνθεση επιστημονική. Γραμμένο εξάλλου από άνθρωπο που είχε την τύχη να αναπνεύσει τον τραγικό αέρα του μετώπου, αποκρούει με περιφρόνηση κάθε βέβηλη φαντασία, κάθε αδιάκριτη ανάμιξη του μυθιστορηματικού. Η εκστρατεία του 1940-41 είναι από μόνη της πολύ πλούσια σε περιεχόμενο για να χρειάζεται τη συμπλήρωση της σκηνοθεσίας. Ωστόσο, αυτή η εκστρατεία, που όλοι τη λένε «το Επος», έχει τούτο το παράδοξο: πως είναι ένα έπος άγνωστο θέλω να πω άγνωστο στις ζεστές του πτυχές, στην ανθρώπινη ουσία του.
»Φαινόμενο ψυχολογικό και ιστορικό απροσδόκητο, δημιούργημα μιας στιγμής ανεπανάληπτης, αδικήθηκε από τα μετέπειτα γεγονότα, την πλησμονή των βιωμάτων: η Κατοχή, η Αντίσταση, το Κίνημα του Δεκέμβρη, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, το ξύπνημα ενός νέου κόσμου, του κόσμου της πυρηνικής εποχής, ήρθαν να κατακαλύψουν τη στιγμή της Αλβανίας. Το κεφάλαιο τούτο της ελληνικής ιστορίας, ένα από τα πιο σημαντικά, κλείστηκε και τοποθετήθηκε στο αρχείο προτού μνημειωθεί.
»Οχι πως δεν υπάρχουν ιστορίες του ελληνοϊταλικού πολέμου: υπάρχουν, και αξιόλογες. Αλλά εκείνο που λείπει είναι ένα βιβλίο δίχως αξιώσεις, προσιτό στον μέσο αναγνώστη, τον ανειδίκευτο στα στρατιωτικά, στα διπλωματικά, και που διαβάζεται άνετα. Δεν ξέρω αν μπόρεσα να το δώσω. Πρέπει να πω ότι θέλησα να προλάβω προτού αποχωρήσει από τη ζωή η γενιά των μαχητών και χαθεί έτσι ανεπανόρθωτα η άχνα των ανθρώπων που έκαμαν την Ιστορία. Γιατί την Ιστορία τη συνθέτουν πάντοτε δύο στοιχεία, που ο χρόνος τ’ αποχωρίζει: μια σειρά γεγονότα κι ένα άρωμα εποχής.
»Το πρώτο, τα γεγονότα, μπορείς να τ’ αποκαταστήσεις ακόμη κι ύστερα από αιώνες. Το δεύτερο όχι χάνεται, πετάει μαζί με τη στιγμή. Ακόμα κι εκείνοι που το ένιωσαν -όπως και όσο νιώθει κανένας το παρόν-, ακόμα κι αυτοί χάνουν την αίσθησή του όταν το πάρει ο άνεμος του χρόνου».
Δεν γράφω ιστορικό κείμενο, μας προειδοποιεί ο Αγγελος Τερζάκης. Προσωπικές εμπειρίες εξιστορεί στην «Ελληνική Εποποιία 1940-1941», συναισθηματικές αντιδράσεις ζωντανές ακόμη στη μνήμη του από το Επος της Αλβανίας -το βιβλίο γράφεται μόλις είκοσι χρόνια αργότερα —προβάλει παραστατικά, με κάποια υπερβολική ίσως ρομαντική αύρα και βλέμμα νοσταλγικό.
ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ (Ναύπλιο, 16/2/1907-Αθήνα, 3/8/1979). Λογοτέχνης της γενιάς του ’30, θεατρικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος και ακαδημαϊκός. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι έλαβε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος το 1929, αλλά σύντομα εγκατέλειψε τη δικηγορία και αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία. Φοιτητής ακόμα (1925), έκανε την πρώτη του εμφάνιση στα Γράμματα με τη συλλογή διηγημάτων Ο ξεχασμένος και έκτοτε ασχολήθηκε συστηματικά με την πεζογραφία και το θέατρο.
Παράλληλα, εξέδιδε και διηύθυνε τα βραχύβια περιοδικά Πνοή και Λόγος. Το 1937 έγινε γραμματέας του Εθνικού Θεάτρου και αργότερα καλλιτεχνικός και γενικός διευθυντής του δραματολογίου του (1954). Πήρε μέρος στον πόλεμο του 1940 και κατέγραψε τις εμπειρίες του σε διηγήματά του και κυρίως στο βιβλίο του Απρίλης.
Μεταπολεμικά συνεργάστηκε ως κριτικός φιλολογικών και θεατρικών θεμάτων με τις εφημερίδες Καθημερινή και Το Βήμα και διηύθυνε το περιοδικό Εποχές (1963-1967). Ο Αγγελος Τερζάκης ασχολήθηκε και με τον κινηματογράφο. Το 1954 σκηνοθέτησε τη μοναδική ταινία του (μια παραλλαγή της Μενεξεδένιας πολιτείας) με τίτλο Νυχτερινή περιπέτεια, σε δικό του σενάριο.
Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου (Είλωτες, 1938 και Ο σταυρός και το σπαθί, 1939), το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (Η μυστική ζωή, 1958), με το Βραβείο της Ομάδας των 12 για τη συλλογή δοκιμίων του Προσανατολισμός στον αιώνα και με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών (Το μυστήριο του Ιάγου, 1969), της οποίας εξελέγη μέλος το 1974. Ανάμεσα στα έργα του ξεχωρίζουν τα μυθιστορήματα Δεσμώτες,
Η παρακμή των Σκληρών, Η μενεξεδένια πολιτεία, Η πριγκιπέσσα Ιζαμπώ, Ταξίδι με τον Έσπερο, Το λυκόφως των ανθρώπων, Δίχως Θεό, οι συλλογές διηγημάτων Ο ξεχασμένος, Φθινοπωρινή συμφωνία, Του έρωτα και του θανάτου, Απρίλης, Η στοργή (νουβέλα), τα θεατρικά έργα Αυτοκράτωρ Μιχαήλ, Γαμήλιο Εμβατήριο, Ο εξουσιαστής, Το μεγάλο παιχνίδι, Αγνή, Θεοφανώ, Νύχτα στη Μεσόγειο, Τα λύτρα της ευτυχίας, Θωμάς ο δίψυχος, Ο πρόγονος κ.ά.
