Στην Κρήτη λένε πως μια βεντέτα ανοίγει εύκολα. Όμως ο κύκλος του αίματος κλείνει δύσκολα. Οι δρόμοι των οικογενειών που βάφουν τα χέρια τους με αίμα είναι δύο. Ο σασμός και ο ξεριζωμός.
Ακόμα και στη σημερινή περίπτωση, στα Βορίζια, μέλη της μίας οικογένειας καλούν τα μέλη της άλλης να αποχωρήσουν από το χωριό.
Μάλιστα, υπάρχουν ολόκληρα χωριά που ερήμωσαν.
Το Φαράτσι Ρεθύμνου, ερήμωσε στην κυριολεξία. Πριν από δεκαετίας ζούσαν εκεί πάνω από 10 οικογένειες. Το 1948 όμως ξεκίνησε η σύγκρουση μεταξύ των οικογενειών Σιγανού και Φετοκάκη. Ένα παιδικό παιχνίδι εξελίχθηκε σε φονικό.
Το 1961 η «φλόγα» της βεντέτας άναψε ξανά λόγω κτηματικών διαφορών. Μέχρι και γάμος έγινε για να επέλθει ο σασμός. Αλλά οι κάτοικοι έφευγαν ο ένας μετά τον άλλον, υπό τον φόβο της βεντέτας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, στα ερειπωμένα σπίτια βρίσκονται μόλις 8 κάτοικοι.
Η Αράδαινα είναι χωριό του δήμου Σφακίων και σήμερα έχει μόλις 3 κατοίκους. Λέγεται ότι παλαιότερα κατοικούσαν ακόμα και 700 άτομα, μέχρι τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 που ερήμωσε τελείως, εξαιτίας μίας βεντέτας που ξεκίνησε το 1948 για το… κουδούνι μίας κατσίκας.
Ένα μικρό αγόρι που έμενε σε αυτό το μικρό και γραφικό χωριουδάκι βρήκε το κουδούνι μίας κατσίκας και αρνήθηκε να το δώσει στον ιδιοκτήτη του. Εκείνος τότε πήγε σπίτι του μικρού να το ζητήσει και κουβέντα την κουβέντα το κακό έγινε. Λένε πως αυτή η βεντέτα άφησε πίσω της επτά νεκρούς και όσοι επέζησαν εγκατέλειψαν την Αράδαινα για να μη συνεχιστεί το κακό. Σήμερα αυτό που έχει μείνει είναι η εικόνα ενός χωριού-φάντασμα.
Εκτός από την ερήμωση όμως, υπάρχει και το αντίστροφο. Ο θρύλος λέει ότι μια φορά στην άκρα της Κρήτης, στο Σέλινο έγινε ένα μεγάλο φονικό. Οι άντρες της οικογένειας έπρεπε να αλλάξουνε τόπο.
Φτάσανε τότε ακριβώς στη μέση της Κρήτης. Λόγω καταγωγής ονομάστηκαν Σελινιώτες και αργότερα προέκυψε το Σελινιωτάκης. Τα χρόνια πέρασαν κι εκεί που πήγανε δημιουργήθηκε ολόκληρος οικισμός, χωριό κανονικό. Το Βλέρωμα. Αυτά λέει ο μύθος, με τις ιστορικές αναφορές να καταγράφουν διαφορετικά γεγονότα. Σήμερα, και αυτό το χωριό είναι ερειπωμένο.
Το φευγιό πολλές φορές είναι μονόδρομος για να μη συνεχιστεί ο κύκλος του αίματος.
