Δημοσκόπηση της Metron Analysis για το MEGA: Παραμένει η δυσαρέσκεια – Η κοινωνία αναζητά «αντίπαλο δέος» στην κυβέρνηση (και δεν το βρίσκει)

Στις δημοσκοπήσεις όπως και συνολικά στην κοινωνική ζωή είναι σημαντικό να βλέπει κανείς ποιες είναι οι επιφανειακές και ποιες είναι οι βαθύτερες δυναμικές.

Εάν κανείς μείνει στην επιφάνεια, θα μπορούσε να μιλήσει για τη σχετική βελτίωση ορισμένων δημοσκοπικών δεικτών, τόσο αυτών που αφορούν την πρόθεση ψήφου για τη Νέα Δημοκρατία ή τη βελτίωση κάποιων «ποιοτικών» τάσεων, σε σχέση με την αποτίμηση του κυβερνητικού έργου. Εάν δεν μείνει στην επιφάνεια, τότε θα δει ότι υπάρχει ένας συμπαγής πυρήνας δυσαρέσκειας, μια σαφής αποδοκιμασία βασικών πλευρών του κυβερνητικού έργου και μια έντονη – αλλά προς το παρόν ανεκπλήρωτη – επιθυμία να υπήρχε ένα «αντίπαλο δέος» στην κυβέρνηση, κατά προτίμηση με τη μορφή νέων σχημάτων και προσώπων. Αυτό ακριβώς δείχνει και η μεγάλη δημοσκόπηση της Metron Analysis για το Mega που παρουσιάστηκε στο μεγάλο δελτίο του καναλιού την Πέμπτη 22 Μαΐου.

Η απαισιοδοξία παραμένει σε υψηλά ποσοστά

Ως προς τη βασική ερώτηση στη δημοσκόπηση για το πολιτικό κλίμα που είναι αυτή που αφορά το εάν τα πράγματα πηγαίνουν στη σωστή ή τη λάθος κατεύθυνση, παρατηρούμε ότι παραμένει ένας συμπαγής πυρήνας απαισιοδοξίας και δυσαρέσκειας, καθώς το 63% πιστεύει ότι τα πράγματα πηγαίνουν στη λάθος κατεύθυνση και μόνο το 30% στη σωστή. Υπάρχει μια βελτίωση σε σχέση με τους περασμένους μήνες, αλλά είναι σαφές ότι ότι δύο φορές περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι ικανοποιημένοι με την κατάσταση στη χώρα σχέση με όσους είναι ικανοποιημένοι.

Αυτή η μερική διόρθωση αποτυπώνεται και στην απάντηση στην ερώτηση για το πώς βλέπουν οι ερωτώμενοι την προσωπική τους οικονομική κατάσταση όπου υπάρχει μια υποχώρηση όσων απαντούν «σε χειρότερη», χωρίς όμως αυτό να μεταφράζεται και σε αντίστοιχη αύξηση των απαντήσεων «σε καλύτερη», όπου το ποσοστό παραμένει χαμηλό.

Ως το πώς ιεραρχούν οι πολίτες τα προβλήματα, η δημοσκόπηση δείχνει ότι ιδιαίτερα ψηλά παραμένει το πρόβλημα της ακρίβειας (30%) μαζί με την οικονομία (26%) δείχνοντας ότι υλικό υπόβαθρο της κοινωνικής δυσαρέσκειας σήμερα στη χώρα μας είναι αυτό που θα μπορούσαμε να περιγράψουμε ως «κρίση κόστους ζωής».

Πάντως μια μερική βελτίωση του οικονομικού κλίματος αποτυπώνει ο δείκτης οικονομικής εμπιστοσύνης (που είναι ο μέσος όρος του ισοζυγίου της αξιολόγησης της σημερινής οικονομικής κατάστασης της χώρας (θετικά – αρνητικά) και του ισοζυγιου της πρόβλεψης για την οικονομία (θα καλυτερέψει – θα χειροτερέψει)

Το άγχος για το κόστος κατοικίας

Από την άλλη, αρχίζει και φαίνεται ότι η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει με ολοένα και μεγαλύτερο άγχος τα ζητήματα που αφορούν την κατοικία. Υπάρχει μια διάχυτη – και ομολογουμένως όχι αβάσιμη – πεποίθηση ότι οι τιμές έχουν αυξηθεί σημαντικά, κάτι που φαίνεται και στο γεγονός ότι το 74% των πολιτών πιστεύουν  ότι είναι κακή εποχή για να αγοράσει κανείς σπίτι. Εδώ έχει ενδιαφέρον ότι μόνο όσοι αυτοτοποθετούνται σε σχετικά ανώτερα ταξικά στρώματα εκτιμούν ότι τα πράγματα δεν είναι και τόσο άσχημα.

«Κόκκινη κάρτα» για δημοκρατία, ασφάλεια και οικονομία

Αντίστοιχα, έχει ενδιαφέρον να δούμε ποιοι είναι οι τομείς όπου οι πολίτες δίνουν τις περισσότερες «κόκκινες κάρτες» στην κυβέρνηση. Εδώ είναι σαφές ότι μόνο στα ζητήματα γεωπολιτικής και χειρισμού των εθνικών θεμάτων η κυβέρνηση παίρνει σχετικά καλή βαθμολογία (αν και ακόμη και εδώ με αρνητικό ισοζύγιο). Αντιθέτως, παίρνει πολύ αρνητική βαθμολογία και για τα ζητήματα δημοκρατίας και θεσμών, κάτι που δείχνει την επίδραση υποθέσεων όπως οι υποκλοπές και τα Τέμπη, τα ζητήματα καθημερινότητας (ασφάλειας κ.λπ.) και προφανώς τα ζητήματα της οικονομίας.

«Εκτός των τειχών» αισθάνεται μεγάλο μέρος της κοινωνίας

Το μεγαλύτερο συγκριτικά μέρος της κοινωνίας (52%) αισθάνεται ότι είναι «έξω από το κάστρο» δηλαδή σε μια θέση πιο επισφαλή και ανασφαλή και 45% ότι είναι μέσα στο κάστρο. Πιο επισφαλείς αισθάνονται οι εργάτες, οι αγρότες και οι μικρομεσαίοι, πιο ασφαλής η μεσαία τάκη και η ανώτερη τάξη. Αυτό εξηγεί γιατί η ΝΔ έχει πολύ υψηλότερη επίδοση μεταξύ των «εντός του κάστρου», ενώ τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης μεταξύ των «εκτός του κάστρου». Το ΠΑΣΟΚ έχει μάλλον ίδια απήχηση μεταξύ των δύο κατηγοριών.

Αρνητική αξιολογηση για κυβέρνηση, πρωθυπουργό αλλά και αξιωματική αντιπολίτευση

Όλα αυτά αποτυπώνονται σε μια αρνητική αξιολόγηση της κυβέρνησης, με τις αρνητικές γνώμες να παραμένουν υψηλά, στο 69% και τις θετικές να παραμένουν στο 25%

Αντίστοιχα, υψηλές παραμένουν και αρνητικές γνώμες για τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, στο 67%, με μια ελαφρά άνοδο των θετικών γνωμών στο 28%.

Όμως, την ίδια στιγμή επιμένει η τάση που είχαμε δει και σε προηγούμενες έρευνες να βαθμολογείται εξαιρετικά αρνητικά και η αξιωματική αντιπολίτευση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της δημοσκόπησης οι αρνητικές γνώμες για την αξιωματική αντιπολίτευση παραμένουν ψηλά, στο 81%, με τις θετικές γνώμες μόλις στο 10%, ένα ποσοστό που είναι μάλιστα χαμηλότερο ακόμη και από την πρόθεση ψήφου υπέρ του ΠΑΣΟΚ.

Αυτό επεκτείνεται και στην αρνητική αξιολόγηση και του ίδιου του Νίκου Ανδρουλάκη, που έχει 78% αρνητικές γνώμες και μόνο 14% θετικές, με μια ελαφρά βελτίωση. Ας σημειώσουμε ότι ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει περισσότερες θετικές γνώμες για τη στάση του ως αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε σχέση με το ίδιο του το κόμμα.

Η κοινωνία έχει σχηματίσει γνώμη για τα Τέμπη

Σε σχέση με την υπόθεση των Τεμπών, έχει πολύ ενδιαφέρον η διαπίστωση της δημοσκόπησης ότι ένα πολύ υψηλό ποσοστό, 70%, έχει διαμορφώσει γνώμη για το τι συνέβη και ποιος φταίει και αυτό τεκμηριώνει και γιατί αποτελεί ακόμη βασικό πυρήνα της αντικυβερνητικής δυσαρέσκειας.

Αρνητική γνώμη για Τράμπ – κριτική στάση απέναντι στην ΕΕ

Ως προς τα διεθνή ζητήματα, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα μας. Το 65% έχει αρνητική γνώμη για αυτόν και μόνο το 26% έχει θετική γνώμη. Ωστόσο φαίνεται να μιλάει στην καρδιά του δεξιού ακροατηρίου, αφού μόνο μεταξύ όσων αυτοπροσδιορίζονται ως δεξιοί βλέπουμε ένα πλειοψηφικό ρεύμα υπέρ του Τραμπ.

Ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση οι αρνητικές γνώμες είναι σε αυτή τη δημοσκόπηση περισσότερες από τις θετικές. Ειδικότερα, οι αρνητικές γνώμες φτάνουν το 51% και οι θετικές το 41%. Έχει πάντως ενδιαφέρον ότι πλειοψηφούν οι θετικές γνώμες μόνο μεταξύ των κεντροδεξιών ψηφοφόρων, ενώ ακόμη και οι δεξιοί έχουν περισσότερες αρνητικές γνώμες.

Ωστόσο, η αρνητική αποτίμηση για τη σημερινή κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν δείχνει να μεταφράζεται στην υιοθέτηση μιας ευρωσκεπτικιστικής τοποθέτησης. Αντιθέτως, το 52% πιστεύει, σύμφωνα με τα στοιχεία της δημοσκόπησης, ότι πρέπει η ΕΕ να προχωρήσει στην οικονομική και πολιτική της ενοποίηση, το 27% ζητά να παραμείνει ως έχει και το 18% να διαλυθεί. Εδώ έχει ενδιαφέρον ότι οι πιο «ευρωσκεπτικιστικές» τοποθετήσεις βρίσκονται μεταξύ όσων δηλώνουν αριστεροί και όσων δηλώνουν δεξιοί.

Δημοφιλία πολιτικών αρχηγών

Ως προς τη δημοφιλία των πολιτικών αρχηγών η δημοσκόπηση ξεκινάει μετρώντας την απήχηση του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνου Τασούλα. Οι αρνητικές γνώμες παραμένουν υψηλές (57% με τις θετικες να είναι στο 26%) δείχνοντας και τα όρια της επιλογής μιας αμιγώς «κομματικής» υποψηφιότητας.

Αντιθέτως, πιο δημοφιλής αποδεικνύεται ο διάδοχος του κ. Τασούλα στη θέση του Προέδρου της Βουλής, Νικήτας Κακλαμάνης, αφού έχει 46% θετικές γνώμες και 43% αρνηικές.

Ως προς τις δημοτικότητες των πολιτικών αρχηγών, η κατάταξη είναι σχετικά παρόμοια με αυτή της περασμένης έρευνας. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου παραμένει η πιο δημοφιλής προσωπικότητα, αλλά με μικρότερο ποσοστό σε σχέση με προηγούμενες έρευνες, ακολουθεί ο Δημήτρης Κουτσούμπας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Σωκράτης Φάμελλος, και μετά ο Νίκος Ανδρουλάκης που αυτή τη φορά τα πήγε καλύτερα από τον Κυριάκο Βελόπουλο.

Ο «Κανένας» παραμένει ο πιο κατάλληλος για την πρωθυπουργία

Στην ερώτηση για τον ποιαν/οιον θεωρούντο καταλληλότερο για τη θέση του πρωθυπουργού, οι ερωτώμενοι στη δημοσκόπηση απαντούν ότι θεωρούν τον «Κανέναν», επιβεβαιώνοντας ότι η κοινωνία παραμένει εξαιρετικά δύσπιστη και κριτική απέναντι στις επιλογές που της προσφέρει σήμερα το πολιτικό σύστημα. Την ίδια στιγμή, φαίνεται ότι δημοτικότητα δεν μεταφράζεται ταυτόχρονα και σε εκτίμηση για κυβερνησιμότητα, εφόσον βλέπουμε τη Ζωή Κωνσταντιοπούλου να έχει πολύ χαμηλότερο ποσοστό ως προς την καταλληλότητά της για την πρωθυπουργία σε σχέση με τη σύνολη δημοτικότητά της. Το ιδιο βλέπουμε και για τον Νίκο Ανδρουλάκη. Πράγμα που σημαίνει η κοινωνία δεν βλέπει στους υπάρχοντες σχηματισμούς της αντιπολίτευσης μία εναλλακτική κυβερνητική λύση, ακόμη και εάν έχει θετική γνώμη για την όλη στάση τους.

Απόσταση από το πολιτικό σύστημα – αναζήτηση για νέα σχήματα

Ενδεικτικό μιας συνθήκης κρίσης εκπροσώπησης είναι το γεγονός ότι ένα ποσοστό 58% των ερωτώμενων πιστεύει ότι βρίσκεται σε απόσταση από όλα τα κόμματα και μόνο το 42% απαντά ότι όντως τον εκφράσει ένα κόμμα. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλο μέρος των πολιτών ψηφίζει με «μισή καρδιά» σχηματισμούς με τους οποίους δεν ταυτίζεται. Ιδιαίτερα υψηλή είναι αυτή η τοποθέτηση μεταξύ των κεντροαριστερών και κεντρώων πολιτών ενώ αντίθετα, οι κεντροδεξιοί ψηφοφόροι, ο πυρήνας της απήχησης της Νέας Δημοκρατίας, είναι αυτοί με τη μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ότι έχουν χώρο που τους εκφράζει.

Γι’ αυτό τον λόγο και είναι έντονη η αναζήτηση νέων προσώπων στην πολιτική, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι το 64% των πολιτών δηλώνει ότι θα ήθελε να δει καινούργιο/α πρόσωπο/α στην πολιτική ζωή και μόνο το 34% νιώθει ότι ήδη υπάρχει η ηγετική φυσιογνωμία που τον εκπροσωπεί. Και εδώ η αναζήτηση του νέου είναι ιδιαίτερα έντονη στους αριστερούς, κεντροαριστερούς και κεντρώους ψηφοφόρους, δείχνοντας σε πιο τμήμα της πολιτικής γεωμετρίας παίζεται το στοίχημα της εμφάνισης νέων σχηματισμών και ηγετικών φυσιογνωμιών.

Πρόθεση ψήφου: μικρή ανάκαμψη ΝΔ – κατακερματισμένη αντιπολίτευση

Ως προς την πρόθεση ψήφου η Νέα Δημοκρατία εμφανίζει μια μικρή ανάκαμψη, πηγαίνοντας στο 22,6% από 20.9%, το ΠΑΣΟΚ έχει μικρή άνοδο και περίπου ισοψηφεί με την Πλεύση Ελευθερίας, το ΚΚΕ ισοψηφεί με την Ελληνική Λύση, που καταγράφει υποχώρηση ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ υποχωρεί και άλλο, πέφτοντας κάτω από το 5%.

Η Νέα Δημοκρατία εμφανίζει μια συσπείρωση στο 80% με διαφοορές προς την Ελληνική Λύση, την Πλεύση Ελευθερίας και το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζει συσπείρωση χαμηλότερη στο 69,7% με διαρροές προς την Πλεύση Ελευθερίας και τη Νέα Δημοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει συσπείρωση μόλις 39,2% και διαρροές προς την Πλεύση Ελευθερίας, το Κίνημα Δημοκρατίας, το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ.

Ως προς το πώς κατανέμεται η πρόθεση ψήφου σε σχέση με την πολιτική αυτοτοποθέτηση, η Νέα Δημοκρατία εξακολουθεί να έχει ως βάση τους κεντροδεξιούς ψηφοφόρους όπου είναι κυρίαρχη και τους δεξιούς, όπου όμως εμφανώς έχει ανταγωνισμό και από άλλους σχηματισμούς. Αντιθέτως, το ΠΑΣΟΚ έχει την ισχυρότερη παρουσία μεταξύ των κεντροαριστερών ψηφοφόρων. Με τη σειρά της η Πλεύση Ελευθερίας έχει ένα αριστερόστροφο ακροατήριο, καθώς έχει την ισχυρότερη παρουσία μεταξύ των αριστερών ψηφοφόρων και ισχυρή παρουσία μεταξύ των κεντροαριστερών και των κεντρώων.

Εκτίμηση ψήφου: «ντέρμπι» για τη δεύτερη θέση

Ως προς την εκτίμηση ψήφου, η δημοσκόπηση της Metron Analysis εκτιμά ότι η ΝΔ έχει μια προοπτική επανασυσπείρωσης στο 30,2%, ένα ποσοστό βελτιωμένο σε σχέση με προηγούμενες έρευνες και πάνω από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, αλλά ακόμη σε μεγάλη απόσταση από οποιοδήποτε ενδεχόμενο αυτοδυναμίας. Στη δεύτερη θέση συναγωνίζονται το ΠΑΣΟΚ, με 14% και η Πλεύση Ελευθερίας, με 14,2% και στην τρίτη θέση το ΚΚΕ με 8,7% και η Ελληνική Λύση με 8,6%. Ως προς το ποια άλλα κόμματα θα πιάσουν το 3%, παράμετρος καθοριστική και για το που θα φτάσει ο πήχης της αυτοδυναμίας, η δημοσκόπηση βλέπει τη Νίκη και οριακά το Κίνημα Δημοκρατίας του Στέφανου Κασσελλάκη, όχι ομως την Φωνή της Λογικής που εξακολουθεί να έχει φθορά από τη στάση για τα Τέμπη, το ΜέΡΑ25 και τη Νέα Αριστερά, που κινούνται στα όρια των αποτελεσμάτων τους στις Ευρωεκλογές.

Διχασμένη η κοινωνία ως προς τις πρόωρες εκλογές

Σε σχέση με το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, η δημοσκόπηση καταγράφει μια διχοτόμηση του εκλογικού σώματος. 52% υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση πρέπει εξαντλήσει την τετραετία, όμως ένα ισχυρό 45% θέλει πρόωρες εκλογές. Αριστεροί και κεντροαριστεροί ψηφοφόροι αυτοί που κυρίως θέλουν πρόωρες εκλογές, κεντροδεξιοί και κεντρώοι αυτοί που θέλουν την κυβέρνηση να εξαντλήσει την τετραετία, με τα απότελέσματα να αποτυπώνονται και σε στο πώς συνδυάζονται οι απαντήσεις σε αυτό με το ερώτημα με την πρόθεση ψήφου των ερωτωμένων.

Αναζητώντας αντίπαλο δέος

Η μελέτη της δημοσκόπησης δείχνει ότι αυτή τη στιγμή η απουσία μιας πειστικής αντιπολιτευτικής λύσης γίνεται καθοριστική παράμετρος των εξελίξεων. Κανένας σχηματισμός της αντιπολίτευσης δεν εμπνέει ότι μπορεί να ασκήσει εξουσία, ακόμη και εάν κερδίζει μέρος της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Ούτε φαίνεται η προοπτική νέων σχημάτων, παρότι είναι σαφές ότι σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος αποζητά νέα πρόσωπα ή σχήματα και δεν ταυτίζεται με τη σημερινή κατάσταση και γεωμετρία του πολιτικού σκηνικού. Είναι σε αυτή τη βάση που η Νέα Δημοκρατία καταγράφει μια πεπερασμένη επανασυσπείρωση κυρίως γιατί φαντάζει στα μάτια πρωτίστως του δικού της ακροατηρίου ως το μόνο κόμμα διακυβέρνησης αυτή τη στιγμή. Όμως, και αυτή η επανασυσπείρωση δεν συνδυάζεται με μια σημαντική αλλαγή στο πώς προσλαμβάνει η κοινωνία την ευρύτερη κατάσταση, κυρίως σε σχέση με την κρίση κόστους ζωής και την αναδυόμενη στεγαστική κρίση, την ώρα που τα Τέμπη παραμένουν καθοριστικός παράγοντας, ιδίως από τη στιγμή που μεγάλο μέρος της κοινωνίας έχει σχηματίσει γνώμη για το τι συνέβη. Πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν όρια σε αυτή την επανασυσπείρωση και ότι η αυτοδυναμία παραμένει προς το παρόν άπιαστο όνειρο. Από την άλλη, είναι εμφανές ότι εμφάνιση νέων σχηματισμών που να αντιστοιχούν στις προσδοκίες της κοινωνίας, δεν αποπνέουν τη συνέχεια με το σημερινό σκηνικό και εμπνέουν ότι μπορουν όντως να κυβερνήσουν με διαφορετικό τρόπο, τότε οι συσχετισμοί θα είναι αρκετά διαφορετικοί.

Η ταυτότητα της έρευνας